झोपेच्या समस्येने ग्रस्त आहात का?

 झोपेच्या समस्येने ग्रस्त आहात का? 

झोपेचे विकार ही अशी समस्या आहेत जी तुमच्या झोपची सवय बदलू शकते. झोपेचा विकार तुमच्या एकूण आरोग्यावर, सुरक्षिततेवर आणि जीवनाच्या गुणवत्तेवर परिणाम करू शकतो. झोपेच्या कमतरतेमुळे सुरक्षितपणे गाडी चालवण्याच्या तुमच्या क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो आणि इतर आरोग्य समस्यांचा धोका वाढू शकतो. झोपेच्या विकारांचे वर्गीकरण सवयींच्या आधारावर करणे, झोपेची सामान्य पद्धत, श्वास घेण्यात समस्या, झोपेचा त्रास किंवा तुम्हाला दिवसा किती तंद्री वाटते यावर आधारित वर्गीकरण करणे शक्य आहे.   

स्लीप डिसऑर्डर ही अशी परिस्थिती आहे जी तुमची झोप खराब करते किंवा तुम्हाला शांत झोप घेण्यापासून प्रतिबंधित करते आणि परिणामी, दिवसा झोप येणे आणि इतर लक्षणे होऊ शकतात. प्रत्येकाला वेळोवेळी झोपेचा त्रास होऊ शकतो. 

अमेरिकेच्या नॅशनल स्लीप फाउंडेशनच्या अंदाजानुसार, जगभरातील सुमारे एक तृतीयांश लोक झोपेच्या समस्येने ग्रस्त आहेत. साधारणपणे लोक निद्रानाश किंवा झोप न लागणे ही एक सामान्य समस्या मानून याकडे लक्ष देत नाहीत, परंतु कधीकधी निद्रानाश किंवा झोपेचा कोणताही विकार याला कारणीभूत ठरू शकतो. विशेष म्हणजे निद्रानाशाची समस्या काही वेळा शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी गंभीर समस्या निर्माण करू शकते. ही समस्या कधीकधी पीडित व्यक्तीच्या जीवनाच्या गुणवत्तेवर परिणाम करू शकते.

निद्रानाशाची कारणे:-

लोकांचे वय जसजसे वाढते तसतसे झोपेच्या कमतरतेची समस्या दिसू लागते. परंतु तरुण आणि वृद्ध लोकांमध्ये निद्रानाशासाठी शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याशी संबंधित अनेक कारणे कारणीभूत असू शकतात. त्याचबरोबर जीवनशैलीशी निगडित कारणे देखील निद्रानाशाच्या समस्येसाठी जबाबदार घटकांपैकी एक मानली जातात. निद्रानाशासाठी कारणीभूत मानले जाणारे काही सामान्य घटक खालीलप्रमाणे आहेत.

१) मानसिक समस्या आणि विकार :-

बहुतेक प्रकरणांमध्ये तणाव, नैराश्य आणि चिंता यासारख्या घटकांना निद्रानाश निर्माण करणारे घटक मानले जातात. सामान्यतः, किरकोळ किंवा मोठ्या काळजीमुळे किंवा तणावामुळे झोप न येण्याची समस्या लोकांमध्ये सामान्य आहे. जी चिंता किंवा तणावाचे कारण निघून गेल्यावर आपोआप बरी होते. पण जर तणाव, नैराश्य किंवा चिंता यासारख्या समस्या विकाराचे रूप धारण करू लागल्या किंवा दीर्घकाळ त्याचा परिणाम होत राहिल्या तर काही वेळा निद्रानाशाचा आजारही होऊ शकतो. असे असले तरी, अनेक प्रकारच्या मानसिक विकारांमध्ये निद्रानाश हे मुख्य लक्षणांपैकी एक मानले जाते.

२) शारीरिक कारणे : 

या मध्ये मधुमेह, उच्चरक्तदाब, हृदयविकार आणि इतर अनेक आजारांबरोबरच स्लीप एपनिया, शरीरात काही प्रकारचे दुखणे, काही जुनाट आजारांचे परिणाम आणि काही वेळा काही दुष्परिणामांमुळे निद्रानाश होतो. औषधा चा वापर देखील यासाठी कारणीभूत असु शकतो. निद्रानाशाच्या समस्येसाठी जबाबदार मानल्या जाणाऱ्या काही शारीरिक समस्या पुढीलप्रमाणे आहेत.

कमकुवत पचनसंस्था :कमकुवत पचनसंस्था असणा-या लोकांमध्ये आणि ज्या लोकांचा आहार खूप गोंधळलेला असतो त्यांना निद्रानाशाची समस्या होण्याची शक्यता असते. असंतुलित आणि पचण्यास कठीण अन्न अकाली सेवन केल्याने केवळ पचनसंस्थेवरच परिणाम होत नाही तर आपल्या चयापचयावरही त्याचा नकारात्मक परिणाम होतो. ज्यामुळे निद्रानाश होऊ शकतो.

रोग किंवा औषधाचे दुष्परिणाम :कोणत्याही रोगाच्या परिणामामुळे किंवा औषधाच्या दुष्परिणामामुळे कमी-अधिक काळ निद्रानाशाची समस्या उद्भवू शकते.

हार्मोनल असंतुलन :कोणत्याही कारणामुळे, हार्मोनल असंतुलनाची समस्या असली तरीही झोप न लागणे किंवा झोप न येण्याची समस्या असू शकते. विशेषत: महिलांमध्ये, गर्भधारणेदरम्यान आणि रजोनिवृत्ती दरम्यान, जेव्हा हार्मोनल असंतुलनाची समस्या असते, तेव्हा त्यांच्यामध्ये झोपेशी संबंधित समस्या अधिक दिसतात.

म्हातारपण :म्हातारपणी किंवा म्हातारपणातही झोपेच्या पद्धतीवर परिणाम होतो आणि बहुतेक लोकांना रात्री झोप न लागणे, कमी किंवा कमी झोप यासारख्या समस्या दिसू लागतात.

बदलती जीवनशैली : 

 पूर्वी असे म्हटले जात होते की एखादी व्यक्ती जितकी जास्त सक्रिय राहते किंवा ज्या दिनचर्यामध्ये जास्त शारीरिक श्रम होतात तितकी त्याची झोप चांगली होते. पण आजच्या काळात लोकांच्या दैनंदिन दिनचर्येला लागणारी शारीरिक हालचाल खूपच कमी होऊ लागली आहे. दुसरीकडे, आजकाल, बरेच लोक वेळ आणि नियमांनुसार आपला दिनक्रम जगत नाहीत, काहीवेळा कामामुळे किंवा अभ्यासामुळे, म्हणजेच त्यांना रात्री झोपण्याची आणि सकाळी उठण्याची निश्चित वेळ नसते. त्याचबरोबर कोविडनंतर रात्री उशिरापर्यंत जागे राहण्याची सवय तरुणांमध्ये मोठ्या प्रमाणात दिसून येत आहे. वास्तविक, अशा सवयींमुळे शरीराच्या जैविक घड्याळावर परिणाम होतो. त्याचवेळी आजकाल अनेकांना झोपण्यापूर्वी बेडवर पडून टीव्ही किंवा मोबाईल बराच वेळ पाहण्याची सवय असते. आज लोकांमध्ये कमी झोपेची समस्या वाढण्यामागे या सवयी एक प्रमुख कारण मानल्या जातात.

उपाय:-

१)नियमित योगासने करा, विशेषतः प्राणायाम

२) तुमच्या जीवनशैलीत अशा कामांचा समावेश करा, ज्यात जास्त शारीरिक हालचाली असतील, म्हणजेच शरीराच्या व्यायामाच्या गरजा काही प्रमाणात पूर्ण करता येतील.

३) रात्री झोपण्यापूर्वी कोमट दूध सेवन करा.

४) झोपण्यापूर्वी पायाच्या तळव्याला तिळाच्या तेलाने मसाज करा.

५) रात्री उशिरापर्यंत टीव्ही पाहणे किंवा संगणकावर काम करणे टाळा.

६) संध्याकाळनंतर चहा किंवा कॉफीचे सेवन करू नका.

७) रात्रीचे जेवण संध्याकाळी किंवा झोपण्यापूर्वी किमान २ तास आधी घ्या. 

८) झोपण्यापूर्वी काही वेळ ध्यानाला बसा, त्यामुळे तणाव कमी होतो.

होमिओपॅथी मध्ये सर्व आजारांवर उपचार आहेत यासाठी तज्ञ डॉक्टर चा सल्ला घ्यावा यात Arnica, Arsenic album, Calcaria carb, Casticum या औषधांचा प्रामुख्याने वापर केला जातो.